Osmanlıda Mukataa Sistemi

Ancak aralarında önemli bir fark vardı.

Osmanlıda mukataa sistemi. Osmanlı maliye tarihinin en önemli konularından biri devlet harcamalarında finansman aracı olan mukataa kurumudur. Devlet adamlarına hizmetleri karşılığı mülk olarak verilen topraklardı. Osmanlı devletinde toprak sistemi. Mukataa hazinenin gelir kaynaklarından biri.

Yüzyılda mâlikâne sistemi içinde birer mukātaa haline getirmekte sakınca görmemiştir. Devlete ait bir arazi veya varidatın gelirin bir bedel mukabilinde kiraya verilmesi veya geçici olarak temlikidir. Mukataa osmanlı maliye tarihinin en önemli konularından biri devlet harcamalarında finansman aracı olan mukataa kurumudur. Normal iltizamda müzayede tahvil denilen bir üç yıl arasında değişen bir dönem için hazineye ödenecek yıllık vergi mal miktarı üzerinde cereyan ederdi.

Hukuk terimi olarak mukataa. Bu topraklardan elde edilecek gelir peşin olarak mültezim denilen varlıklı kişilere satılır ve mültezimlerden alınan paralar doğrudan hazineye aktarılırdı. On altıncı yüzyılın ortalarına doğru iltizâm usûlü para ekonomisinin gittikçe değer kazanması sonucunda tımar sistemini de içine alarak daha yaygın bir duruma geldi önceleri ticâret maddelerine konan resimler ve pâdişâh haslarının gelirleri hâsılatı nakit olarak te min. Osmanlı maliyecileri bu kurum aracılığıyla devletin nakit ihtiyacını karşılama iç borçlanmayı sağlama ve özel sektörü finansman sürecine dahil etme amacını öngörmüşlerdir.

A havas ı hümayun toprakları. Gelirleri doğrudan doğruya devlet hazinesine giren topraklar olup mukataa ve iltizam yoluyla yönetilirdi. Bu sisteme iltizam sistemi denirdi. Osmanlı maliyecileri bu kurum aracılığıyla devletin nakit ihtiyacını karşılama iç borçlanmayı sağlama ve özel sektörü finansman sürecine dahil etme amacını öngörmüşlerdir.

Osmanlı devleti nde iltizâm usûlü kuruluş yıllarından îtibâren görülmüş ve tımar sistemi ile bir bütünü tamamlayan unsur olarak varolmuştur. Mukataa sistemi ise tapulu arazi sisteminden tamamen farklı bir toprak yönetim rejimini ifade etmekte olup bu sistemde devlet bir gelir kaynağını özel bir şahsa belirli bir bedel karşılığında devretmektedir. Mukataa bir işletme olabileceği gibi genel olarak gelirlerin tahsil edilmesini konu edinebilen bir kuruluştur 2bu bağlamda değer lendirildiğinde osmanlı malî idarî sistemi içerisinde mukataa üstlendiği fonksiyon nedeniyle hem osmanlı belgelerinde hem de osmanlı toprak sistemi vergi toplama yöntemleri ve malî yapısı üzerine yapılan çalışmalarda farklı anlamlarının kullanıldığı görülmektedir 3. Bu sistem ile devlet tapulu arazilerde olduğu gibi köylü aileleri bünyesine verilmeyen araziyi belli bir kira bedeli.

Mâlikâne sisteminde mukātaa adı verilen vergi kalemleri iltizamda olduğu gibi müzayede ile ihale edilirdi. Sosyal bilgiler terimi olarak mukataa. Nihayet özel mülkiyet alanında kalan birçok tesisi de tahmîshâne mumhâne enfiye ve kumaş imalâthaneleri vb osmanlı maliyesi xviii.