Osmanlı Vakıf Sistemi

Vakfın osmanlı da meşruiyetini yani hukuki dayanağını hadislerden almaktadır.

Osmanlı vakıf sistemi. Osmanli da vakif s i stem i ü vakıf kişinin mal varlığının bir bölümün hayır işleri için bağışlamasına denir. Osmanlı devleti nde başta padişah olmak üzere hanedan üyeleri yüksek dereceli devlet görevlileri toplumun seçkin kişileri vakıflar kurmuşlardır. Bunlardan ilk unsur asl ı vakıftır asıl vakıf. Osmanlı devleti nde vakıf sistemi vakfedilen yerin bağış yoluyla ayakta kalmasını sağlayarak sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı yerleşik hale getirmesi niyetiyle oluşturulmuştur.

Ancak osmanlı devleti bu mekanizmayı tam olarak sistemleştirmiş ve yaygınlaştırmıştır. Sonuç olarak osmanlı vakıf sisteminin mirası kurumsal tasarımdaki belli bazı değişikliklerle de olsa etkilemeye devam etmektedir vakıfların islam dünyasında ilk sivil toplum kuruluşu unsuru oldukları iddia edilebilir dolayısıyla bunların altının oyulması canlı ve özgür bir sivil toplumun kritik önemde olduğu demokrasi mücadelesine yarar değil ancak zarar verecektir. Dolayısıyla osmanlı bir vakıf medeniyetiydi. Osmanlı da vakıfların önemli bir rol üstlendikleri görülmektedir.

Osmanlı devleti nde birçok imaret kadın sultanların bağışlarıyla vakfedilmiştir. Bundan dolayı osmanlı bir vakıf devleti olarak ifade ediliyor. Vakıfta iki unsur bulunmaktadır. Vakıf sistemi osmanlı dan önce de biliniyor ve kullanılıyor.

Türk islam devletlerinde sosyal devlet anlayışı hakimdi. Kasaba ve şehirlerin sosyal ihtiyaçlarının karşılanması ve belediye hizmetlerinin sağlanması kolaylaşmıştır. Külliye cami mektep kütüphane hastahane kuyu han hamam çeşme imarethane kervansaray köprü yol tekke türbe şeklinde yapılan vakıf mallarının bir kısmı osmanlı padişahları valide sultanlar devlet adamları tarafından gönüllü olarak kurulmuştur. Osmanlı devleti nde vakıf sistemi sayesinde.

Vakıf malları ümmetin malıdır. Vakıf sistemi karahanlı gazneli ve selçuklu devletlerinde de görülmüştür. En yaygın biçimde osmanlı da bulunmakla beraber osmanlı da vakıf sistemi kurumsallaşmanın zirvesindedir. Kişilerin kendilerine ait menkul gayrimenkul mallarını veya paralarını toplum yararına oluşturulacak eğitim din sağlık bayındırlık gibi sosyal ve kültürel alanlarda daimî kamu hizmeti.

Osmanlı sosyo ekonomik ve kültürel hayatının neredeyse tamamını kuşatabilecek şekilde konumlanan vakıf sistemi günümüzde de dünyanın dört bir yanında hâlâ hayatın vazgeçilmez sosyal ve siyaset kurumları arasında olduğu inkâr edilemez bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır. Osmanlı devleti döneminde eğitim sağlık kültür ve bayındırlık alanlarında vakıflar önemli bir yer tutar.